Sun’iy intellekt (SI) texnologiyalari bugungi kunda o‘qitish, o‘rganish va bilimlarni baholash jarayonini tubdan o‘zgartirib yubormoqda. Sun’iy intellekt yordamida o‘qitish tizimlari o‘quvchilarning individual ehtiyojlarini aniqlash, shaxsiylashtirilgan o‘quv dasturlarini yaratish va samarali o‘qitish metodikasini shakllantirish imkonini beradi.
So‘nggi yillarda dunyoning ko‘plab mamlakatlarida SI asosidagi ta’lim tizimlari maktab va oliy ta’lim muassasalarida sinovdan o‘tkazilmoqda. Masalan, AQSH, Xitoy, Janubiy Koreya va Finlyandiyada “intellektual ta’lim tizimlari” orqali o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasi 20–30 foizga oshgani aniqlangan. O‘zbekistonda ham sun’iy intellekt asosida ta’lim platformalarini joriy etish bo‘yicha dastlabki qadamlar tashlanmoqda. Xususan, “Bilimlar Akademiyasi”, “EduOn” va “ZiyoNet AI” kabi loyihalar raqamli ta’lim jarayonlarini takomillashtirishga qaratilgan.
Sun’iy intellekt yordamida o‘qitish tizimlarining keng joriy etilishiga qaramay, ularning ayrim cheklovlari ham mavjud. Ular orasida texnik infratuzilmaning yetishmasligi, ma’lumotlar xavfsizligi masalalari hamda o‘qituvchining emotsional qo‘llab-quvvatlashi o‘rnini to‘liq bosa olmaslik holatlari mavjud. Kelajakda esa bu tizimlar yanada mukammallashtirilib, nafaqat bilim beruvchi, balki o‘quvchilarning ijtimoiy va hissiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlovchi intellektual hamroh sifatida ishlashi kutilmoqda.
Sun’iy intellekt yordamida o‘qitish tizimlari zamonaviy ta’limni yangi bosqichga olib chiqmoqda. Ular o‘quvchilarning shaxsiy xususiyatlarini inobatga olgan holda ta’lim jarayonini optimallashtiradi, o‘qituvchilarga esa o‘quv faoliyatini samarali boshqarish imkonini beradi. Kelajakda SI asosidagi o‘qitish tizimlari ta’limning barcha bosqichlarida qo‘llanilib, “aqlli ta’lim muhitini” shakllantirishga xizmat qiladi. Shu bois, bu yo‘nalishda ilmiy izlanishlarni kuchaytirish, milliy ta’lim tizimiga mos modellarni ishlab chiqish va pedagog kadrlarni raqamli kompetensiyaga ega mutaxassislarga aylantirish dolzarb vazifalardan biridir.
Nargiza Saparova,
TerDU katta o‘qituvchisi
