Bugungi kunda axborot texnologiyalari hayotimizning barcha jabhalarida muhim rol o‘ynaydi. Biz kompyuterlar, smartfonlar va boshqa raqamli qurilmalardan kundalik hayotimizda,
ishda va o‘qishda keng foydalanamiz. Shu bilan birga, bu texnologiyalar bizning shaxsiy ma’lumotlarimiz va moliyaviy resurslarimizni himoya qilishda katta mas’uliyat yuklaydi. Kiberxavfsizlik bu borada juda muhim ahamiyatga ega.
Kiberxavfsizlik — bu kompyuter tizimlari, tarmoqlar va ma’lumotlarni ruxsatsiz kirishdan, foydalanishdan, oshkor qilishdan, buzilishdan, o‘zgartirishdan yoki yo‘q qilishdan himoya qilish amaliyoti. U nafaqat biznes va davlat tashkilotlari uchun, balki har bir inson uchun ham dolzarb masaladir.
Kundalik hayotimizda biz ko‘pincha shaxsiy ma’lumotlarimizni onlayn platformalarda, ijtimoiy tarmoqlarda va boshqa veb-saytlarda bo‘lishamiz. Bu ma’lumotlar orasida bizning shaxsiy va hatto kredit karta ma’lumotlarimiz ham bo‘lishi mumkin. Agar bu ma’lumotlar noto‘g‘ri qo‘llarga tushsa, ular firibgarlik, o‘g‘rilik yoki shaxsiy hayotimizga tajovuz qilish uchun ishlatilishi mumkin.
Shuningdek, biz onlayn xaridlarni amalga oshirganimizda, internet-banking xizmatlaridan foydalanganimizda yoki soliq deklaratsiyalarini to‘ldirganimizda ham shaxsiy va moliyaviy ma’lumotlarimizni himoya qilishimiz kerak. Bu ma’lumotlarning xavfsizligini ta’minlash uchun biz ishonchli veb-saytlardan foydalanishimiz, kuchli parollarni tanlashimiz va ularni muntazam ravishda yangilashimiz hamda shubhali havolalarga kirishdan saqlanishimiz lozim.
Xalqaro miqyosda ham kiberxavfsizlik masalasiga katta e’tibor qaratilmoqda. Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Yevropa Ittifoqi, NATO kabi tashkilotlar kiberxavfsizlik sohasida hamkorlikni mustahkamlash, tajriba almashish va standartlarni ishlab chiqish borasida faoliyat olib bormoqda. O‘zbekiston ham bu jarayonlarda faol ishtirok etishi va ilg‘or tajribalarni o‘rganishi muhimdir.
Shuni unutmaslik kerakki, texnologiyalar shiddat bilan rivojlanib borayotgan bir davrda kiberxavfsizlikka e’tiborni susaytirmaslik lozim. Yangi tahdidlar va xavflar paydo bo‘lishi bilan biz ularga qarshi kurashishning yangi usullarini ishlab chiqishimiz va doimiy ravishda ogoh bo‘lib turishimiz zarur. Zero, kiberxavfsizlik barchamizning umumiy masalamiz va mas’uliyatimizdir.
Nigora Turopova,
Termiz davlat universiteti o‘qituvchisi
